Het gaat morgen vriezen, en flink ook. Met wat pech hebben we morgennacht acht graden vorst. Hoe pak je zo'n koude dag aan? Hoe hoog zet ik de verwarming? Moet ik een muts op? Trek ik twee of drie pyjama’s aan voor het slapengaan? Onderstaand schema loodst je zo verstandig mogelijk de vrieskou door.

08.00 uur: Een koude douche
Koud douchen in de winter is als sporten met een kater: je wordt er niet blij van. Maar er zijn wel signalen dat een koude douche – in tegenstelling tot bovenmatig zuipen – goed voor je is. Onderzoeker Geert Buijze van het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam onderzocht drieduizend gezonde douchevrijwilligers. Een deel eindigde de dagelijkse douche met dertig, zestig of – voor de bikkels – negentig seconden onder de koude straal. De controlegroep kroop onder een gewone, warme douche. In het onderzoek bleek dat de koude douchers zich 29 procent minder vaak ziek meldden, wat neerkwam op een dagdeel per persoon. Er valt echter wel het een en ander aan te merken op het onderzoek: zo ligt het placebo-effect op de loer en onderzocht Buijze alleen gezonde vrijwilligers. Daarnaast kun je je afvragen of een paar uur ziekteverzuim opweegt tegen iedere ochtend stikchagrijnig de badkamer uitkomen.

Van kou alleen loop je geen verkoudheid op

8.20 uur: Goed aankleden
Ook op koude dagen moet je soms de deur uit. En dan kleed je je extra goed aan. ‘Anders vat je kou’, zeggen moeders tegen hun kinderen. Maar klopt dat? Deels, zo blijkt. Van alleen kou loop je geen verkoudheid op – daar is een virus voor nodig. Maar hoewel het nooit uitvoerig is onderzocht, zijn er wel degelijk signalen dat je in de winter vatbaarder bent voor virussen. Bij flinke kou vernauwen de bloedvaten in het slijmvlies van de neus en keel zich, waardoor die gevoeliger raken voor een infectie. Ook zou je afweersysteem in de zogeheten bovenste luchtwegen bij lage temperaturen een knauw krijgen, waardoor virussen zich er gemakkelijker nestelen.

Voortaan maar binnen blijven dus? Ook dat is een slecht idee. Juist in de winter verzamelen mensen zich vaker in slecht geïsoleerde ruimtes waar ze noodgedwongen en onbewust elkaars adem inhaleren. En de kans is aanzienlijk dat een van de aanwezigen een virusje uitblaast, jouw richting op.

10.00 uur: Studeren? Verwarming omlaag!
Boeken open, verwarming uit! Veel studenten kruipen met hun opdrachten in bed of beginnen flink te stoken om het studieleed te verlichten. Maar uiteindelijk werkt dat averechts. Onderzoek toont namelijk aan dat je beter studeert bij lagere temperaturen. Een frissere kamertemperatuur zorgt voor verkoeling in het lichaam, wat leidt tot extra activatie van het brein. Daardoor ben je in een kerk alerter dan in een bejaardentehuis. De meeste onderzoeken bestempelen achttien of negentien graden als de ideale studietemperatuur.

Michel ter Berg van het Universitair Vastgoed Bedrijf laat weten dat de temperatuur op de universiteit overal op twintig graden Celsius staat ingesteld. Dat zou dus best een graadje lager mogen – scoort de uni meteen weer wat duurzaamheidspuntjes.

19.00 uur: Binnen sporten
Hardlopen bij een koud winterzonnetje kan heerlijk zijn. Geen gezeul met waterflesjes om de dorst te lessen en geen last van overmatig zweten door de warmte. Maar wie sport om af te vallen, kan toch beter de sportschool opzoeken. Tijdens het sporten warmt je lichaam vaak snel op. En het kost veel energie om de warmte af te voeren en het lichaam af te koelen. Het resultaat: je verbrandt calorieën. Hoe kouder de sportomgeving, hoe makkelijker het is om het lichaam af te koelen, hoe minder je afvalt. Er is een uitzondering: je lichaam verbrandt ook calorieën wanneer je het zo koud hebt dat je begint te bibberen. Maar dat sport weer niet zo lekker …

21.00 uur: Koud bier, lauwe wijn
Goed gesport? Mooi, tijd voor een borrel. Maar ook hier moet je op de temperatuur letten. Pils en witte wijn drink je koud, rode wijn juist niet. Hoe komt dat?

Ilja Croymans doet aan de Radboud Universiteit onderzoek naar de taal die wijnkenners gebruiken, en hij schenkt zelf ook graag een glas in. Hij weet precies hoe koud of lauw je een borrel drinkt. ‘Hoe warmer je een wijn serveert, hoe beter je de smaken proeft. Dat komt doordat de moleculen in de wijn sneller gaan bewegen naarmate de temperatuur hoger is – en dat merk je als je proeft. Witte wijn is vaak een frisse en delicate drank, waar de alcoholsmaak naar de achtergrond wordt gedreven – die moet dus koud geschonken worden. Rode wijn heeft een veel vollere smaak en serveer je dus warmer.’

Voor de meelezende hoogleraren met een klimaatkast in de wijnkelder, hierbij de perfecte instellingen: fruitige witte wijnen (zoals pinot gris) horen op acht graden geserveerd te worden. De wat zwaardere varianten (zoals chardonnay) mogen gerust wat minder koud geschonken worden (twaalf tot vijftiend graden Celsius). Rode wijn begint bij ‘keldertemperatuur’, rond de vijftien graden Celsius. Voor de pils drinkende studenten met alleen een tien jaar oude koelkast: blikjes Schultenbräu klokken het lekkerst weg als de inhoud ongeveer vijf graden Celsius is.

Als het fris is op je kamer, zul je dieper slapen

23.30 uur: Slapen
Als buiten de mussen van het dak vriezen, is het heerlijk om ’s avonds onder de warme dekens te kruipen. Maar dat is niet verstandig voor mensen die regelmatig slaapproblemen hebben. De mensheid slaapt namelijk al zijn hele bestaan ’s nachts – wanneer de buitentemperatuur het laagst is. Wanneer de hypothalamus – een hersengebied – merkt dat de temperatuur zakt, dan bereidt die het brein alvast voor op een naderende slaap. Dat gebeurt uiteraard niet als je om 23.00 uur nog lekker in je Radboudhoodie tegen de verwarming zit. Draai dus een paar uur voor je gaat slapen de thermostaat vast wat lager. En in je slaapkamer moet het helemaal fris zijn. Het beste slaap je als het tussen de 15,5 en achttien graden Celsius is. Je zult sneller indommelen en dieper slapen. Het enige nadeel: het zal niet meevallen om de volgende morgen je warme bed te verlaten.

Dit verhaal verscheen eerder in Vox #5, die je hier online kunt lezen.