Vrijdag maakte minister van Onderwijs Jet Bussemaker bekend hoe ze de studiefinanciering wil hervormen. Er werd in eerste instantie weinig positief gereageerd. Gedurende het weekend lichtte Bussemaker de plannen toe. Helpt dat?

De maatregelen zijn bekend en besproken: de basisbeurs gaat eruit, het ov-reisrecht wordt versoberd. In haar brief geeft Bussemaker aan niet bang te zijn dat die versobering leidt tot een afname van het aantal studenten. Ze verwijst naar verschillende onderzoeken en de situatie in andere landen: iedereen kan studeren, als het leenstelsel maar ‘sociaal’ is. Studentenorgansaties als ISO en de LSVb reageerden direct en weinig positief. ‘De brief roept meer vragen op dan er antwoorden worden gegeven’, vindt ISO-voorzitter Thijs van Reekum. ‘Er staan bovendien tegenstrijdigheden in.’ De LSVb vindt dat de minister ‘een botte bijl’ in de studiefinanciering zet. ‘Je kunt niet de studiefinanciering en de ov-kaart afschaffen, het kamertekort op laten lopen en daarnaast weigeren geld uit te trekken voor de kwaliteit van het onderwijs. Dit kabinet toont zich op geen enkele manier bewust van de gevolgen van dit beleid voor studenten’, aldus voorzitter Kai Heijneman. Beide belangenpartijen bekritiseren de bezuiniging op de beurs voor studenten met weigerachtige ouders en zijn bezorgd over de snelheid waarmee de beurs wordt afgeschaft. Dat gaat al in 2014 gebeuren, als de Tweede – en moeilijker, de Eerste – Kamer akkoord gaan. Op veel sympathie hoeft de gemiddelde student bij de minister niet te rekenen. Bussemaker, zaterdag in De Volkskrant: ‘Als politici de hele tijd roepen: wat vreselijk, wat vreselijk, wat zullen de studenten bang worden, dan creëren we die leenangst zelf. Het is aan mij als minister om goed uit te leggen dat je niet van een studie moet afzien vanwege het sociaal leenstelsel dat we gaan invoeren. Je leent geld tegen een zeer laag tarief, en dat betaal je later terug naar draagkracht.’ Daarbij hoopt de minister dat studenten beter nadenken voor ze aan een studie beginnen. Ze laakt de ‘zesjescultuur’ en geeft aan dat ze tijdens haar rectoraat van de HvA ‘er echt van geschrokken [is] hoeveel van dat soort weinig gemotiveerde studenten er tegenwoordig in de collegezaal zitten’. Bussemaker: ‘Hopelijk draagt deze maatregel er wel toe bij dat jongeren langer nadenken voor ze een studie kiezen. [..] Het idee dat je zomaar wat gaat studeren en dat de overheid het allemaal wel betaalt, daar moeten we echt een eind aan maken.’ Gevraagd naar wat er nu precies met de 800 miljoen euro die de maatregel oplevert zal gebeuren, moet Bussemaker nog even verstek laten gaan. Dat is ‘nog niet helemaal duidelijk’, maar het wordt allemaal ‘in de kwaliteit van het onderwijs gestoken’. Politici uit de oppositie kijken voorlopig nog even de kat uit de boom: ze herbevestigen hun positie, maar bewaren de serieuze ammunitie schijnbaar voor het Kamerdebat. Pieter Duisenberg, onderwijswoordvoerder namens de VVD, reageert juist positief. Hij noemt de situatie in een stuk op VVD.nl ‘een gouden kans in handen om het onderwijs te verbeteren’. Zijn collega bij de PvdA, Mohammed Mohandis, noemt de brief van Bussemaker ‘een startpunt van een brede discussie met studenten, andere politieke partijen, belangenorganisaties en de minister’. En daarmee is duidelijk gemaakt: in de Tweede Kamer is er voldoende steun voor het voorstel zoals het er nu ligt. / HOP, Mark Merks