Wim Hof (55) wil de hele wereld leren hoe je je immuumsysteem beïnvloedt. Dat de Iceman dit jaar erkenning kreeg vanuit de wetenschap, doet hem veel. Over zijn eerste stap in het ijs en hoe de dood van zijn vrouw zijn dadendrang vergrootte. ‘Elke keer als ik na een recordpoging thuis kwam, kreeg ik huilbuien.'

Een koude zondagochtend in het Beatrixpark in Amsterdam-Zuid. Het is hartje winter, 1976. Een zeventienjarige Wim Hof verlaat zijn krakerspand en loopt in de richting van het water, zich onbewust van het feit dat zijn leven op het punt staat radicaal te veranderen. Het is doodstil. Het Zuider Amstelkanaal, dat ‘s zomers bootjes met toeristen draagt, is nu bedekt met een vliesdun laagje ijs. Later beschrijft Hof die dag als het eindpunt van een zoektocht. Een zoektocht die begon met zijn merkwaardige geboorte.

‘Ik ben een van een identieke tweeling, maar bij onze geboorte wisten de zusters niet dat er twee kwamen. Ze brachten mijn moeder al terug naar haar kamer toen ze opeens gilde van de pijn. Ze werd als een razende naar de operatiekamer gereden’, vertelt Hof terwijl hij zijn benen strekt. Hij ligt op een sofa in een hoek van de zaal waar hij zojuist een workshop heeft gegeven voor vijftig man. ‘Voor de rubberen klapdeuren ben ik ter wereld gekomen, in een koude gang. Ik ben bijna gestikt. Mijn strenggelovige moeder bad: ‘God laat dit kind leven, dan zal ik zorgen dat hij missionaris wordt’.’

Die moeizame start is hem altijd blijven achtervolgen, denkt Hof. Alsof hij zijn bestaansrecht continu moest bevechten. ‘Ik heb me altijd anders gevoeld dan mijn tweelingbroer. Ik voelde me minder van de wereld. Was altijd op zoek naar iets, zonder te weten wat. Ik verdiepte me op mijn twaalfde al in boeddhisme en hindoeïsme, had toen al interesse voor allerlei esoterische disciplines.’

Aangekomen bij de oever van het Zuider Amstelkanaal, trekt de jonge Hof zijn kleren uit en glijdt voorzichtig in het water. ‘Ik lag er die eerste keer maar heel even in. Maar ik wist meteen: dit is het. Dit is fijn, dit is mooi, dit is diepgaand, dit is het juiste gevoel. Ik voelde me hé-le-maal goed. Het was een gevoel van vinden, van thuiskomen. Zoiets moest ik ook hebben gevoeld in die koude gang voor de operatiekamer.’

De volgende dag komt hij terug. Weer hetzelfde fijne gevoel in het ijskoude water, als in een roes. ‘Ik leerde in die kou heel diep te ademen, mijn lichaam vol zuurstof te pompen. Dat had ik nergens gelezen, dat doe je vanzelf.’ Gaandeweg ontdekte Hof waar zijn lichaam toe in staat is. Waar volgens hem wij allemaal toe in staat zijn. ‘Het duurt helemaal niet zo lang hoor: die kracht en macht over je lichaam krijgen. Het zit er al in, je moet het alleen zien los te maken.’ Op de duur kon hij, als hij 25 keer diep inademde, rustig vijf of zes minuten onder het ijs blijven. ‘Op een gegeven moment kon ik een hele winternacht buiten zitten mediteren. In mijn korte broek. Je voelt power, alleen al omdat je dat kunt. Ik ging steeds meer doen in de sneeuw. Op blote voeten kilometers over de witte vlakte lopen, pas de problem. ’s Winters zwom ik elke dag buiten.’

Afgelopen jaar kwam uw droom uit. U kreeg de erkenning die u zocht.
‘Ja. Het betekent nogal wat als een gerenommeerd Amerikaans wetenschappelijk tijdschrift meldt dat je methode werkt.’

In de uitzending van EenVandaag had u tranen in de ogen.
‘Erkenning hè. Als je jarenlang bespot wordt vanwege je beweringen, is die erkenning heel fijn. Dat het autonome zenuwstelsel en het immuunsysteem te beïnvloeden zijn, beweerde ik twintig jaar geleden al. Sla er mijn boek maar op na. Met je ademhaling, je eigen aandacht, met koude kun je je lichaam heel veel sterker maken. Dat vermogen zijn we kwijtgeraakt. We zijn zoogdieren die op een gegeven moment kleren hebben aangetrokken en het contact met ons lichaam hebben verloren.’

Maar u was verbaasd toen u niet werd gevraagd voor de talkshows.
‘Ik was verbijsterd over de lauwe reacties. Na de uitzending van EenVandaag bleef de aandacht uit. Terwijl dit elke persoon in de wereld betreft! Iedereen heeft een immuunsysteem. We weten nu hoe snel je invloed kunt uitoefenen op dat systeem. Tien dagen hadden de proefpersonen nodig, meer niet. Ik denk dat het nog moet neerdalen. Kennelijk was het songfestival voor velen toch belangrijker.’

U zit er wel mee.
‘Ik herpak me. We hebben een zaak waarmee we de medische literatuur kunnen herschrijven: het autonome zenuwstelsel is niet langer autonoom. Tijd voor verdere onderbouwing. Ik zie in de praktijk mensen met reuma, MS en de ziekte van Crohn enorm opknappen van onze training, dat moet ook onderzocht worden. Meten is weten, is power.’

Hollywood
Pas twee decennia na zijn stap in het Zuider Amstelkanaal krijgt Hof zijn bijnaam: de Iceman. Hij is 39 jaar als hij zijn eerste wereldrecord vestigt, in Parijs: een half uur in een glazen bak gevuld met ijsklonten. Twaalf dagen later lukt het een uur, in Hollywood. Drie maanden daarna zwemt hij vijftig meter onder het poolijs in Finland, ook een wereldrecord. Hij beklimt de Mount Everest in korte broek, loopt een halve marathon door de sneeuw in Lapland, hangt aan een vinger aan een luchtballon.

En hij verdient er een aardige zakcent mee. ‘Ikzelf voel me prima met bijna niks, maar je wilt ook wat betekenen voor je kinderen. Een record van het Guinness Book of Records leverde zes- tot achtduizend euro op.’

Zijn vrouw Olaya, van oorsprong Spaanse, ontnam zich het leven toen de kinderen Hof nog klein waren. Hof bleef achter met vier kinderen in de leeftijd van vijf tot twaalf jaar. Hij verdiende destijds geld met boomklimmen op verjaardagspartijtjes en met tuinieren en post bezorgen. In de zomer was hij berggids in Spanje, de kinderen nam hij mee. ‘Alle touwtjes aan mekaar vastknopend, kom je een heel eind.’

Hof ging niet bij de pakken neerzitten na het overlijden van zijn vrouw, had daar ook geen gelegenheid voor. ‘Met jonge kinderen krijg je geen tijd om de dood van je geliefde te verwerken. Je hebt vier kinderen groot te brengen. Ik deed het met alle liefde. Het was zwaar maar ook prachtig. Ik ben gek op mijn kinderen en dat droeg me. Maar binnenin was ik verlaten, eenzaam, gebroken.’

Soms ging hij te ver met die wereldrecords, beseft hij achteraf. Hij nam onverantwoorde risico’s of bereidde zich onvoldoende voor. ‘Mijn manifestatiedrang groeide. Ik was geraakt van binnen en wilde iets doen. Maar na elke recordpoging kreeg ik huilbuien. In het lege huis riep ik haar naam, en: ‘Waarom heb je het gedaan?’ Ik kan het nu nog voelen.’

Toen hij zijn omgeving wilde overtuigen van het nut van zijn ademhalingstechnieken, de meditatie en blootstelling aan koude, kwamen de hoon en de spot. Buren en kennissen ontweken hem en fluisterden in zijn nabijheid. Toegegeven, hij viel wél op als hij ‘s winters op sandalen de kinderen van school haalde en tussen de rokende ouders op het schoolplein meditatieoefeningen deed.

U bent nogal eens voor gek verklaard.
Hof glimlacht. ‘Mensen hebben wel eens de politie gebeld dat er een lijk onder het ijs lag. Ik kan heel lang onder water blijven en ik lig roerloos hè. Maar mijn ouders, broers en zussen – wij waren thuis met negen kinderen – waren niet  verbaasd. Ze vonden me altijd al een vreemde snuiter.’

En toch paste u zich niet aan?
‘Ik had totaal geen behoefte om met de stroom mee te gaan. Ook omdat er voor mij geen alternatief was. Ik was al te veel een buitenstaander.’

Dat missionaris worden, is in ieder geval niet gelukt.
‘Ik ben wel degelijk bezig met een missie. Zieltjes winnen doe je ’t best op deze manier. Zeker nu wat ik doe wetenschappelijk onderbouwd is. Dan heb je gelovigen én niet-gelovigen achter je staan.’

Mensen stelden u tijdens de workshop vanmiddag vragen over gezondheid, ziekte en voeding, terwijl u daar niet voor heeft doorgeleerd.
‘Nee, ik heb alleen LTS. Ik ben een veldwerkexpert, heb in veertig jaar een enorme dosis ervaring opgebouwd. Ik denk dat we méér kunnen bereiken met ons eigen lichaam. In ieder mens zit een huisapotheek. Maar ik geef geen garanties, wil geen volgers. Ik wil wetenschappelijke bevestiging. Leve de wetenschap, hoera, hoera, hoera!’

De artsen Peter Pickkers en Matthijs Kox van het Radboudumc zeggen dat u te veel belooft. Denkt u dat zelf ook wel eens?
Resoluut: ‘Nee. Ik zie te veel positieve casussen. Mensen met zware reuma die vliegensvlug opknappen. Mensen met MS die na een dag twee keer zoveel kunnen, mensen met de ziekte van Crohn waarbij de ontsteking razendsnel afneemt. Het rechtvaardigt absoluut vervolgonderzoek. Maar waarom wordt daarmee zo lang gewacht? Dat is mijn vraag aan de wetenschap.’

Stelt u mensen met reuma en MS ook bloot aan koude?
‘Ja, maar niet in die mate waarin ik koude trotseer. Koud afdouchen, je lichaam uit de comfortzone halen, dat doet je lichaam goed. Dat zou onderdeel moeten zijn van elke opvoeding.’

Hof gaapt. Vannacht lag hij wakker, vertelt hij, mijmerend over zijn nieuwe droom: een healthcenter, met alle faciliteiten voor zijn trainingen en workshops. Hij hoopt er ook te gaan wonen. Een vaste verblijfplaats heeft hij nu niet. De zomers brengt hij door in zijn houten Amsterdamse tuinhuis, de winters op zijn boerderij in Polen of bij zijn vriendin in Rotterdam.

De onlangs overleden ruimtevaarder Wubbo Ockels komt ter sprake. Ockels leed aan kanker en had zijn hoop gevestigd op de methode-Hof. Hof kijkt bedrukt. ‘Een week voor zijn dood belde hij me om me te feliciteren met de onderzoeksresultaten. Een heel aardige man. Ik heb nooit beweerd dat ik hem kon genezen, alleen dat ik hem sterker kon maken. Hij kwam in de tiende van de twaalf maanden die ‘m restten. Hij was te ver heen, dat zei zijn dochter ook.’

Ockels was zes dagen bij Hof in Polen. ‘In één dag kon-ie, van een half uur lopen, weer rennen, klimmen, in ijswater verblijven. Technologieën staan machteloos tegen die kanker, maar binnen een week was hij beresterk geworden. Dat hebben ze in het ziekenhuis niet opgepakt. Ze spoten ‘m  plat en legden het immuunsysteem weer lam.’

Hofs oudste dochter reikt hem een kop koffie aan. Volg een workshop bij Hof en je komt ook zijn kroost tegen. Zoon Enahm die op de achtergrond organiseert, zoon Michael die ter plekke hand en spandiensten verricht of zijn jongste dochter die het bedrijfsplan schreef. ‘Zijn idealen zijn toch geweldig!’, zei Enahm de vorige dag over de telefoon.

Hof wijst naar het midden van de zaal vol paarse matten. ‘Zag je die jongen net, die me na afloop aansprak? Zijn broer heeft last van schizofrenie, van angsten. Mijn vrouw was ook schizofreen. Ze kuste de kinderen en sprong van de achtste verdieping naar beneden. Dat doe je niet zomaar. Ik wil mensen hun geesteskracht teruggeven. Laten zien dat we een veel grotere macht kunnen uitoefenen over ons lichaam dan we denken. Destijds wist ik nog niet hoe je zoiets vanuit je eigen lichaam kunt bevechten. Nu wel.’ / Martine Zuidweg