In vrouwenquota gelooft Charlotte Blaak niet en ze is tegen het gebruik van het woord onderdrukking. Vox-medewerker en feminist Jozien Wijkhuijs ging in gesprek met de filosofiestudent. ‘Waarom draag je een T-shirt met de tekst Feminism is Cancer?’

Het verbaast me dat Charlotte Blaak (21) en ik het al in de eerste minuten van ons gesprek over iets eens zijn. Namelijk over de stelling ‘feminisme is hip’. Waar ik daar echter het nut van inzie, me onderdompel in activistische Netflix-series en onderweg naar Blaaks studentenhuis in Arnhem een feministische podcast op mijn oren heb, is haar kijk op de trend heel anders. De jonge filosofiestudente is namelijk antifeminist.

In korte tijd ben ik Blaak twee keer tegengekomen in de landelijke media. De eerste keer met een bijrol in een artikel over haar vriend Jesper Jansen, eveneens antifeminist, in Volkskrant Magazine, waar Charlottes handen op de foto zijn bretels rechttrokken. De foto stond onder de veelzeggende kop ‘De boze witte man wil zijn mannelijkheid terug’ en het artikel eindigde met het citaat ‘Mijn vriendin kan niet wachten om lunchpakketjes voor de kinderen te maken en ze naar voetbal te brengen.’ Daarnaast verscheen ze in de documentaire Trollen, Trump en Thierry, van het actualiteitenprogramma Tegenlicht.

‘Het is voor mij best logisch dat de man meer werkt dan de vrouw’

Die laatste vond ze netjes gemaakt, vertelt ze nu, terwijl ze met een kop koffie op het voeteneind van haar bed zit. ‘Ook al was er veel uitgeknipt, wat overbleef was goed.’ Bij het artikel in Volkskrant Magazine heeft ze meer bedenkingen. ‘Het is echt niet zo dat ik later helemaal niets buitenshuis ga doen’, zegt ze, een beetje op haar hoede. ‘Dan zou ik me kapot vervelen. Ik wil een paar dagen werken, maar me verder vooral thuis nuttig maken. Ik wil ook veel kinderen.’

In Trollen, Trump en Thierry kijkt Blaak lachend de camera in. ‘Lavendelkinderen’, staat er onder in beeld, naar de naam van de Facebookgroep vol politieke memes die Blaak mede beheert. Lavendel, ja. Naar het zakje potpourri waar Thierry Baudet in een berucht VPRO-filmpje zo vol overgave aan ruikt. In de documentaire zit Charlotte temidden van haar, eveneens breed grijnzende vriend Jesper en een andere vriend, Samuel. Ze spreken over linkse mensen, ‘linkiewinkies’, en stellen dat mensen ‘op rechts’ meer hebben om grapjes over te maken. ‘Ik vind het wel grappig dat we voor die documentaire werden gevraagd. Lavendelkinderen heeft nog geen tweehonderd leden. Het stelt allemaal niets voor. Maar ik heb iets te vertellen en wil dat mensen het horen.’

Het artikel ging over de crisis van de jonge witte man, de documentaire over internettrollen, memes en de opkomst van rechts. Hoe kom jij in korte tijd in beide terecht?

‘In die Tegenlicht-docu zie je dat veel mensen aan de rechterkant van het politieke spectrum zich niet afvragen of iets iemand kwetst of niet. Ik denk dat dat komt doordat we op rechts niet bezig zijn met slachtofferdenken. Er heerst geen idee van een klassenstrijd met slachtoffers. Daarom halen we iedereen op dezelfde manier door de mangel. Dat is de meme-kant. Kritisch zijn over feminisme past daarbij. Waar had je trouwens gezien dat ik mezelf antifeminist noem?’

Op Facebook. Je schreef ‘voor een antifeminist draag ik best veel tuinbroeken’.

Lachend: ‘Oh, dat kan goed kloppen.’

Je vindt het dus prima dat ik je zo noem?

‘Ja, de term antifeminisme dekt de lading wel. Ik zou mezelf in een gesprek alleen niet snel zo noemen, want ik wil niet activistisch klinken. Activisme vind ik irritant.’

En daar zit je dan, tegenover iemand die zich identificeert als activistisch feminist. Wat is precies je probleem met feminisme?

‘Het gaat mij vooral om het klassendenken. Volgens feministen heb je de onderdrukkende klasse, de man, en de onderdrukte klasse, de vrouw. Ik ben het niet eens met het woord onderdrukking. De feministische visie is dat mannen daders zijn en vrouwen slachtoffers. En dat klopt in mijn ogen niet. Ik vind dat ook interessant in de #metoo-discussie. Als een vrouw zegt ‘deze man heeft mij dit en dit aangedaan’, dan gaan we er altijd in mee. Ook al is het niet wat er hoort te gebeuren binnen het rechtssysteem. Maar tegelijk zie je bij Jelle Brandt Cortius, die ook met zo’n claim komt, dat we ineens wel heel genuanceerd kunnen denken van ‘misschien is het niet waar, er zit ook een andere kant aan het verhaal’. Waarom zou dat bij vrouwen niet kunnen? Waarom zou een vrouw niet kunnen liegen over een aanranding of verkrachting?

Je ziet door de geschiedenis heen wel veel ongelijkheid tussen mannen en vrouwen, maar ik denk dat dat op veel betere manieren te verklaren is dan “dat was omdat mannen vrouwen wilden onderdrukken”.’

Hoe dan?

‘Ik zal een voorbeeld geven: volgend jaar hebben vrouwen honderd jaar stemrecht. Dat wordt dan gevierd, leuk, supercool, maar in 2017 hebben we niet gevierd dat mannen honderd jaar stemrecht hadden.’

Algemeen stemrecht bedoel je. Daarvoor was politiek toch ook al het domein van de man?

‘Ja, maar dat was niet simpelweg omdat ze man waren. We spreken hier over 1917 en 1919, Europa was in die tijd vol van politieke spanningen en oorlogsdreiging. Politiek ging toen vooral over de vraag ‘in welke loopgraaf wil jij sterven?’ Aangezien het vooral mannen waren die in die loopgraven omkwamen, vind ik het ook logisch dat mannen daarover beslissen. Ik heb bovendien het idee dat de maatschappij er minder moeite mee heeft om mannen als kanonnenvoer te gebruiken dan vrouwen. We zijn als samenleving gynocentrisch.’

In de vierde klas van Blaaks middelbare school, noemde een docente het onrechtvaardig dat mannen op de werkvloer veel vaker hogere functies vervullen dan vrouwen. Het werd de eerste keer dat Blaak zich hiertegen verzette. ‘Mijn eerste reactie was ‘maar als je goed bent, dan kom je daar toch gewoon terecht?’ Het idee van ‘er zijn oneerlijk veel mannen aan de top’ had ik al vaker gehoord, maar vanaf toen wist ik: ik denk hier anders over dan anderen. Ik heb sowieso een voorkeur voor ideeën die niet zo populair zijn. Misschien is dat puberaal, of een karakterding, dat weet ik niet.’

Hoe merk je dat je ideeën niet zo populair zijn?

‘Ik houd heel erg van debatteren om het debatteren. Gewoon een beetje dingen roepen en dan worden mensen daar boos om, zo test ik meningen uit. Het idee dat de hoeveelheid mannen aan de top gewoon eerlijk is, probeerde ik eerst ook uit. Maar toen dacht ik: eigenlijk klopt dit best wel. Daar ben ik een beetje in blijven hangen.’

Je probeert op Facebook veel controversiële ideeën uit. Als je zo tegenover me zit, zie ik een gematigde vrouw die ik best goed kan begrijpen. Van tevoren was ik daar niet zo zeker van. In een foto op Facebook draag je een T-shirt met daarop de tekst Feminism is Cancer. Waarom zo’n shirt?

‘Dat soort uitspraken vind ik interessant omdat ze reacties uitlokken. Het is vooral grappig, prikkelend en zelfs stekend bedoeld. Aan de reacties zie je hoeveel waarde mensen toekennen aan termen als feminisme. Ik ben ergens tegenaan aan het schoppen en blijkbaar is dat een heilig huisje.’

Maar je zou het niet dragen als je het er mee oneens was toch?

‘Nee, ik ben het er niet mee oneens, maar ik zou het niet zeggen in een gesprek, als ik ergens naartoe wil werken. Dat is misschien het verschil tussen mij in het echt en mij op internet. Ik ben op internet niet op zoek naar een gesprek, terwijl ik dat in het echt wel ben. Horen wat iemand te zeggen heeft, wat er anders is aan de mening van degene met wie ik praat.’

Als je op Facebook schrijft ‘een man verdient geld, een vrouw maakt waardevol. Het is zo simpel allemaal’, hoeveel waarheid zit daar dan achter?

‘Die post ging uit van het idee ‘een man verdient veel geld, een vrouw zet dat om in eten en een thuis en zorg voor de kinderen’. Ik denk dat dat in de kern zo is. Het is voor mij best logisch dat de man meer werkt dan de vrouw. Je kunt tegenwoordig niet meer verwachten dat de vrouw helemaal niet werkt, dat is niet te betalen, ik denk dat vrouwen dat ook terecht supersaai zouden vinden. Maar dat de man meer werkt vind ik geen gek idee. De vrouw heeft er minder last van om minder te werken.’

Hoe komt dat, denk je?

‘Ik denk dat dat komt door baarmoedernijd. Vrouwen kunnen altijd creëren, zij kunnen een kind op de wereld zetten. Mannen moeten zich op een andere manier bewijzen. Ze hebben dan ook een grotere drijfveer om zich in te zetten voor de samenleving, een bedrijf, hun gezin…’

Er wordt op de deur geklopt en vriend Jesper komt binnen. ‘Ik kom even controleren of je geen belastende dingen over mij zegt,’ grapt hij, ‘want zo zijn wij als stel, hè?’ Als Jesper vertrokken is naar zijn eigen kamer, vertelt Blaak dat een meisje pasgeleden, op de Radboud Universiteit, uit het niets een biertje in zijn gezicht gooide. ‘Ik vond het wel grappig dat zij zich vervolgens verschuilde achter haar vriend. Zelf heb ik zelden zulke heftige reacties gehad in het echt. Misschien toch omdat ik een meisje ben.’

‘Mannen zijn bereid om verder te gaan. Ze hebben een sterkere behoefte om zich te bewijzen’

Ooit kwam ze zelf op internet op een racist wall of shame terecht, nadat ze een foto deelde van een concentratiekamp waarbij stond ‘het begon niet met kampen, maar met haat en intolerantie’. ‘Ik schreef daar weer bij ‘bedoel je met ‘haat en intolerantie’ islamitisch gemotiveerd antisemitisme en homohaat?’ Toen zou ik een racist zijn. Maar ik had het over religie, niet over ras. Natuurlijk ben ik er niet blij mee dat ik op een racist wall of shame sta, een toekomstige werkgever ziet dat ook.’

Als ze iets sterk antifeministisch post, moet ze soms over haar eigen weerzin heen stappen, zegt ze. ‘Het is best prettig om te geloven ‘jij bent vrouw, je bent zielig, je wordt achtergesteld’. Want dan is alles wat je presteert meer waard. Maar misschien is dat niet waar en hangt het af van onze eigen prestaties. Dat legt meer druk op ons.’

Maar volgens die theorie betekent het gebrek aan vrouwen aan de top, bijvoorbeeld van de universiteit, simpelweg dat vrouwen de kwaliteit niet leveren.

‘Ja, dat denk ik vaak wel.’

Op de Radboud Universiteit zijn allerlei programma’s om vrouwen naar de top te helpen. Onlangs zei professor Marieke van den Brink nog in Vox dat dit gebrek komt door onbewuste vooroordelen; volgens jou is dat niet waar?

‘De Radboud Universiteit zegt bij haar selectiebeleid ‘we hebben twee kandidaten van gelijke waarde – dan gaan we voor de vrouw’. Want: diversiteit. Maar dan gaat het dus niet om kwaliteit, maar alleen om wat er in je broek zit. Dat lijkt mij een beetje een raar criterium.’

Even voor de duidelijkheid: jij denkt dus dat je in een groep van honderd mannen meer geschikte hoogleraarkandidaten vindt dan in een groep van honderd vrouwen?

‘Ja.’

Waarom?

‘Omdat ik denk dat mannen bereid zijn om verder te gaan. Vanwege die behoefte om zich te bewijzen, die drijfveer. Mannen hebben minder moeite met een negentig-urige werkweek, vrouwen hebben sneller burn-outklachten. Ik denk gewoon dat mannen er meer geschikt voor zijn. Dat betekent niet dat mannen per se slimmer zijn of harder kunnen werken, maar het pakketje eigenschappen dat nodig is om zo’n topfunctie te bekleden, vind je bij mannen.’

Hoe zou jij het ideale bestuur van de universiteit zien?

‘Ik denk niet dat er per se iets mis is met een voornamelijk mannelijk bestuur, ik vind het ook prima als er wel vrouwen in zitten. Maar ik geloof niet in quota, ik denk gewoon dat iedereen op de plek komt die hij of zij verdient.’

Dus eigenlijk zeg je ‘harder werken’?

‘Ja, of anders werken misschien.’

Hoe dan?

‘Vrouwen maken gevoelsmatig langere dagen dan mannen, want vrouwen kunnen hun werk als ze thuis zijn moeilijker loslaten. Er is meer emotie mee gemoeid, dus is het niet gek dat wanneer een man en een vrouw evenveel werken op een kantoor, de laatste eerder vermoeid is. Gewoon omdat ze anders met werktijden en het werk omgaat. Als je een van de vrouwen bent die daar geen last van hebben, nou prima. Dan kom je denk ik ook gemakkelijk in de positie die je wilt hebben. Ik denk dat quota niets toevoegen. Als je vindt dat vrouwen ondergerepresteerd zijn omdat mannen bepaalde vooroordelen jegens hen hebben, ga je er nooit op uitkomen dat het misschien gewoon eerlijk is zoals het nu gaat.’

Nijmegen staat bekend als Havana aan de Waal, de Radboud Universiteit houdt zich sterk bezig met programma’s om vrouwen in de wetenschap te ondersteunen … Hoe is het voor jou om hier te studeren?

Lachend: ‘Wat chill is aan linkse mensen is dat ze veel betere kroegen hebben. Ze zijn creatiever en ze maken vaker muziek, dus er zijn leukere uitgaansgelegenheden. Ik wist dat Nijmegen links was toen ik er ging studeren. Het is hetzelfde als je De Telegraaf leest, dan houd je er ook rekening mee dat het een rechtse krant is. Ik merk wel eens dat linkse theorieën eerder voor waar worden aangenomen aan de universiteit. Als het gaat over de loonkloof ofzo, terwijl die niet bestaat. Maar veel last heb ik er niet van, zeker bij filosofie niet. Daar kan ik met de meeste mensen gewoon een goede discussie voeren.’