Wie aankomend collegejaar de campus op wil, moet mogelijk aan kunnen tonen corona-vrij te zijn. Rector Han van Krieken kondigde donderdag plannen aan voor een pilot met sneltesten. Maar mag dit eigenlijk wel? Vox vroeg het jurist Joost Sillen.

Iedereen die gevaccineerd is, óf het bewijs van een negatieve sneltest kan overleggen, mag in september weer naar de campus komen als het aan de rector magnificus ligt. De universiteit wil een pilot met sneltests gaan uitvoeren.

Het klinkt misschien als een logische nieuwe stap in het corona-verhaal, maar kan het juridisch gezien ook? Vier vragen over het toekomstplan.

1. Mag de universiteit iemand die zich niet wil laten vaccineren of testen de toegang weigeren?

‘De universiteit mag bepalen wie er wel en niet op de campus komt’, zegt universitair hoofddocent staats- en bestuursrecht Joost Sillen. ‘Studenten hebben wel collegegeld betaald en moeten daar onderwijs voor terugkrijgen, dat is de deal. Daarvan afwijken kan, maar daarvoor moet je wel een goede reden hebben.’

Een regel moet altijd in redelijke verhouding staan tot het belang dat ermee gediend is, vertelt Sillen. ‘In dit geval is dat de volksgezondheid. Aan de andere kant staat het belang van de mensen die zich niet willen of kúnnen vaccineren en toch onderwijs willen volgen. Denk aan zeventienjarigen bijvoorbeeld, of mensen met een ziekte waardoor inenten misschien niet mogelijk is.’

‘De grote vraag is hier, is deze maatregel in september eigenlijk nog wel nodig?’, zegt Sillen. ‘Ik begreep dat dan iedereen gevaccineerd kan zijn (als alle vaccins op tijd geleverd worden, zijn de meeste mensen voor 1 juli gevaccineerd, red.)’. Is het dan nog noodzakelijk om te werken met sneltests, vraagt de jurist zich af. ‘Als ik gevaccineerd ben en niet meer zo heel erg ziek kan worden, welk belang heeft een student of medewerker dan nog dat iedereen op de campus die vaccinatie ook heeft?’

Als je die regel nú zou invoeren, wanneer nog niet iedereen gevaccineerd kan zijn, is dat eigenlijk logischer en makkelijker te doen, denkt Sillen. ‘De noodzaak voor zo’n regel neemt vanaf nu namelijk alleen maar af.’

2. Wat gebeurt er met de mensen die zo’n test niet willen doen én zich niet willen laten inenten?

‘Dat is hun goed recht’, zegt Sillen. ‘De universiteit zal zich voor die mensen moeten inspannen zodat zij op een andere manier onderwijs kunnen volgen, digitaal bijvoorbeeld. Maar die inspanningen hoeven niet tot in de lengte der dagen te gebeuren. De vrijheid om voor iets te kiezen wil niet zeggen dat je geen enkele consequentie hoeft te voelen van die keuze.’ Een student mag kortom weigeren, maar daar óók iets van voelen, aldus Sillen.

‘Dat ligt natuurlijk wel iets anders voor mensen die bijvoorbeeld in september nog corona hebben. Ik verwacht wel dat die groep steeds kleiner wordt, dus vooral in het begin is het noodzakelijk alternatieven aan te bieden.’

3. Hoe zit het met privacy?

De universiteit moet een systeem bedenken waarbij je kunt zien dat iemand niet besmettelijk is. Hoe of wat wordt nog onderzocht, vertelde universiteitswoordvoerder Martijn Gerritsen gisteren tegen Vox.

‘Hierbij lijkt het me een vereiste dat degene die controleert of je besmettelijk bent, niet kan zien waarom dat zo is’, aldus Sillen. De toekomstige ‘controleur’ mag dus niet kunnen zien of iemand getest is, of ingeënt, of het virus al heeft gehad. ‘Want vragen welke medische behandelingen iemand wel of niet heeft ondergaan, mag niet zomaar’, zegt Sillen.

Op dit moment wordt er in Nederland een nieuwe CoronaCheck-app getest. Die werkt met een QR-code die gescand kan worden. Degene die die code scant, ziet alleen een groen vinkje wanneer iemand niet besmettelijk is. Sillen: ‘Zoiets zou op de campus ook kunnen werken’.

4. Onderwijs is toch een fundamenteel recht, mag je iemand dat zomaar ontzeggen?

‘Omdat het over onderwijs gaat, en niet over het bezoeken van een speeltuin, moet je wel goed over eventuele nieuwe regels nadenken’, zegt Sillen. ‘Een paspoort in het gemeentehuis aanvragen moet te allen tijden kunnen, naar een speeltuin gaan is niet zo nodig. Onderwijs valt daar ergens tussenin. De universiteit hoeft niet alles te doen om te zorgen dat je onderwijs kunt volgen, zoals de overheid moet doen om het aanvragen van een paspoort mogelijk te maken. Maar ze moet wel méér doen dan een speeltuin zou moeten.’

Dat klinkt nog steeds vaag, geeft Sillen toe. ‘Liever had je me horen zeggen: het mag wel of het mag niet. Maar het is eenvoudig een afweging van belangen. Juridisch kijken we: staat de maatregel in redelijke verhouding tot alle betrokken belangen. Maar daarvoor hebben we feiten uit andere disciplines nodig: wat is bijvoorbeeld de kans dat iemand in september, als veel mensen zijn gevaccineerd, ziek wordt? En hoe ziek word je dan?’