De grote vraag is niet langer hoe we computers sneller moeten maken. Minder energieverbruik, daar is winst mee te behalen, zegt natuurkundige Theo Rasing. In zijn zoektocht naar zuinigere computers heeft de hoogleraar de handen ineen geslagen met wetenschappers uit andere vakgebieden.

Natuurkundehoogleraar Theo Rasing vindt het hoog tijd om milieuvriendelijkere computers te ontwikkelen. Het energieverbruik is nu al veel te hoog en neemt door internet en mobiele apparaten nog jaarlijks met 7 procent toe. En zuiniger kan het volgens Rasing zeker. Een computer werkt lang niet zo efficiënt als bijvoorbeeld onze eigen bovenkamer. Wat een computer 10 Megawatt aan energie kost, kost het brein maar 10 Watt. Rasings verklaring: ‘In een computer gaat data voortdurend heen en weer tussen processor en geheugen. Dat kost een hoop energie. Ons brein is anders georganiseerd: daar zijn processor en geheugen één.’

‘We zoeken hardware die – zoals een kinderbrein – kan leren.’

Bij de ontwikkeling van de software van computers, zoals programma’s om gezichten te herkennen, staat het brein al langer model. Maar waar het Rasing om gaat is de hardware. ‘We hebben materialen nodig die net als het brein kunnen leren, dus hardware die – zoals een kinderbrein – kan leren.’

Elkaars taal
Rasing nam contact op met hersenwetenschapper Peter Hagoort en biofysicus Bert Kappen en benaderde theoretisch fysicus Mikhal Katsnelson, experimenteel fysicus Alexander Khajetoorians  en onderzoekers van het lab voor hoge magneetvelden (HFML). Ook benaderde hij wetenschappers van andere universiteiten, zoals materiaalwetenschappers Dave Blank en Guus Reinders uit Twente, Beatrice Noheda uit Groningen en Cristiane de Morais Smith, theoretisch fysicus uit Utrecht.

Ze komen nu regelmatig bijeen. Rasing: ‘We zijn nog bezig elkaars taal te leren, want iedereen hanteert zijn eigen begrippen. Dat maakt het niet gemakkelijk om elkaar te begrijpen.’ Maar een eerste idee voor een ontwerp staat al op papier, verzekert Bert Kappen. Hij vindt de vraagstelling van Rasing ‘heel interessant’. Vanuit zijn specialisme is Kappen vertrouwd met de processen die zich afspelen in de hersenen. Hij kan in de groep daarvoor de kennis aanreiken. ‘Hoe die processen, zoals lerend vermogen, vervolgens vertaald moeten worden naar niet-levende materialen, is een grote uitdaging’, zegt hij. Als het al mogelijk is. ‘Het is nog niet duidelijk of de principes die in de hersenen werken wel gaan werken in bijvoorbeeld magnetische materialen.’

Rasing heeft er alle vertrouwen in: ‘Wij hebben hier heel veel kennis in huis. Als het ergens gaat lukken, dan is het hier.’