REDACTIONEEL - Op de redactie van Vox zijn we geschrokken van de censuurkwestie op de TU Delft. Ons zusterblad Delta haalde een artikel offline onder juridische druk vanuit de universiteit. Hoe zit het met de onafhankelijkheid in Nijmegen?

Een knap staaltje journalistiek. Dat was het artikel van Delta, het onafhankelijk nieuwsplatform van de TU Delft, waarin een vertrouwensbreuk tussen medewerkers van onderzoeksinstituut I&IC en hun rector wordt blootgelegd.

Dat de Delftse bestuurders dit verhaal niet ontvingen met applaus, is logisch. Onlangs concludeerde de Onderwijsinspectie dat de TU Delft de zorg voor medewerkers heeft verwaarloosd. De inspectie ontving 148 meldingen over intimidatie, racisme en ander ontoelaatbaar gedrag. Dat het eigen universiteitsblad kort daarna een pijnlijke kwestie boven water haalt, nee –  dat is niet leuk.

‘Dit is het moment om de onafhankelijkheid nog sterker te verankeren’

Maar sommeren het artikel offline te halen, onder dreiging van het persoonlijk aansprakelijk stellen van de hoofdredacteur bij eventuele schade? Dat is een nieuw dieptepunt in de geschiedenis van de universitaire pers. Rector Tim van der Hagen maakte een dag later hiervoor zijn excuses, maar die zijn niet meer dan een pleister op de wond zolang het gewraakte artikel van Delta nog offline staat.

De rel in Delft staat niet op zich. In oktober vorig jaar ging de site van Cursor, onze collega’s in Eindhoven, op zwart nadat hoofdredacteur Han Konings uit zijn functie was ontheven. Aanleiding voor het conflict was een artikel over vermeende belangenverstrengeling van de nieuwe rector van de universiteit.

Kamervragen

Het enige goede dat uit deze gebeurtenissen volgt, is dat de onafhankelijke journalistiek op universiteiten weer volop aandacht krijgt. Na Kamervragen van de SP en GroenLinks brak zelfs minister Robbert Dijkgraaf een lans voor persvrijheid in het hoger onderwijs.

Maar woorden alleen zijn niet genoeg. Dit is het moment om de onafhankelijkheid nog sterker te verankeren in de regels en statuten. Na de affaire in Eindhoven pakten de hogeronderwijsmedia de handschoen zelf al op door alle redactiestatuten tegen het licht te houden en een leidraad op te stellen voor een robuust statuut. Waar zwakke punten aan het licht komen kunnen redacties, samen met hun redactieraad (die toeziet op de onafhankelijkheid van de universiteitsmedia), naar hun college van bestuur stappen om de boel dicht te timmeren.

Ook de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) en de Vereniging voor Wetenschapsjournalistiek en -communicatie Nederland (VWN) springen in de bres voor de hogeronderwijsmedia. Zij pleiten voor ‘concrete stappen’ en ‘duurzame oplossingen’ om de onafhankelijkheid te waarborgen.

Zere been

Is het nu zo dat journalisten van Vox met een muilkorf over de campus lopen? Gelukkig niet. Wij voelen de ruimte om ook geluiden te brengen die tegen het zere been van universiteitsbesturen zijn. Neem het afscheidsinterview met de ombudsfunctionaris van enkele weken geleden. Of een verhaal over een docent die grensoverschrijdend gedrag vertoonde jegens studenten.

Druk van bovenaf om over bepaalde kwesties wel of niet te schrijven, voelen wij niet. Intimiderende telefoontjes – laat staan juridische dreigementen – uit het Berchmanianum blijven ons bespaard.

‘Als er een conflict opspeelt, moeten de regels een vangnet zijn voor de vrije pers’

Maar dat moet onze redactie niet in slaap sussen. Wat Delta overkwam, kan Vox ook overkomen. Ook de redactieleden van Vox zijn in dienst van de universiteit. Als dat betekent dat wij voor onze verhalen niet zouden mogen putten uit rechtmatig verkregen, vertrouwelijke documenten, zoals het Delftse bestuur beargumenteerde, is er werk te doen. Dit hoort namelijk bij de gereedschapskist van journalisten: ze lichten tegels en doen aan waarheidsvinding.

Als de kwestie in Delft iets laat zien, is dat er juist in rustig vaarwater voorbereidingen moeten worden getroffen voor een storm. Als er opeens een conflict opspeelt, moeten de regels een vangnet zijn voor de vrije pers en geen ruimte laten voor interpretatie.