‘Dit is hoe je een bijeenkomst over een gepolariseerd onderwerp niet moet faciliteren’
-
Een van de eerste protestmarsen op de campus, in mei 2024. Foto: Johannes Fiebig
OPINIE - Onduidelijke spelregels en geen helder doel. De bijeenkomst over het al dan niet verbreken van banden met Israëlische universiteiten is volgens een groep medewerkers een schoolvoorbeeld van hoe je een dialoog over een gepolariseerd onderwerp niet moet faciliteren. 'Niemand wint bij de absurde en verbijsterende gang van zaken van maandag.'
Het faciliteren van een bijeenkomst over een gepolariseerd onderwerp is een taak die gepaard gaat met grote kansen én grote risico’s. In reactie op het advies dat op 1 april is gepubliceerd door de adviescommissie internationale samenwerkingsverbanden, nodigde het college van bestuur medewerkers en studenten uit voor “een dialoog over het advies van de Adviescommissie Internationale Samenwerkingen” op 7 april.
Gebaseerd op de literatuur van welke voorwaarden er nodig zijn voor het faciliteren van dialoog in de context van verandering en conflict (*Wise and Noble 2016, Gattenhof et al 2021, Shea 2024, Van Houte and Rast 2024) zien we vijf duidelijke zaken die tijdens de ‘dialoog’ van maandag verkeerd werden aangepakt, waardoor de bijeenkomst in onze ogen totaal mislukte.
1. Geen duidelijk doel
Allereerst was het doel van de bijeenkomst totaal onduidelijk. De uitnodiging spreekt van “in dialoog gaan over het advies” en “ideeën over het advies delen met het College van Bestuur”. Aan het begin van de bijeenkomst zei de voorzitter van het CvB: ‘Voordat we een besluit nemen, zijn we benieuwd naar jullie mening, wat jullie vinden dat veranderd moet worden.’ De moderator voegt eraan toe: ‘We willen vandaag zoveel mogelijk verschillende meningen horen.’
Dit doel van meningen verzamelen, terwijl alle feiten al op tafel liggen en we overspoeld worden met het verschrikkelijke dagelijkse nieuws over dood en verwoesting in Gaza, wordt met groot cynisme ontvangen. Afgezien van die enkele collega die voor het eerst in zeventien maanden uit zijn kantoor komt om te zien hoe een activist eruitziet, zijn de meeste mensen in de zaal uitgeput van het protesteren, beargumenteren, petitioneren, onderwijzen en ‘participeren’ en voelen ze ook nog steeds de verantwoordelijkheid om ook bij deze bijeenkomst hun stem te laten horen.
Een deelnemer vraagt: ‘Wat voor informatie heeft u nog nodig? Meningen zijn wat anders dan de feiten uit het advies.’ NRC rapporteert: “Maar hoe discussieer je over genocide? (…) Er is nu wel genoeg gepraat, is de teneur.” ANS concludeert: “Het CvB kan dus niet aangeven waar het naar op zoek is, maar toch gaat het verzamelen van informatie nog weken duren.”
2. Onduidelijke spelregels
Ook zijn de zogenaamde spelregels onduidelijk. De spelregels op voorhand zijn: toegang alleen na aanmelding en op vertoon van een studenten- of medewerkerspas; kom op tijd; grote tassen zijn niet toegestaan; en het maken van video- of audio-opnames is verboden.
Bij aanvang van de bijeenkomst worden enkele aanvullende ‘spelregels’ toegelicht: houd je bijdrage kort (ongeveer zes zinnen), en wees respectvol. Bij de ingang wordt onverwacht gevraagd om spandoeken en borden buiten te laten, maar deze regel wordt niet herhaald bij de start van de bijeenkomst en lijkt ad hoc te zijn toegevoegd, waardoor niet iedereen op de hoogte is. Deelnemers moeten improviseren op basis van deze warrige kaders.
3. Gebrek aan transparantie, vertrouwen en respect
De bijenkomst begint met een zwaar gebrek aan transparantie, vertrouwen en respect. Na de introductie wordt aan deelnemers gevraagd om een woord als reactie op het advies te typen in Wooclap. Zodra de gekleurde woorden rondspringen op het scherm (“Cut the Ties”, “Finally” en “too late” domineren), beginnen CvB-leden te lachen om de woorden, wat de toon zet voor de bijeenkomst. De meeste deelnemers in de zaal zijn daar om hun zorgen te delen over de medeplichtigheid van de Radboud Universiteit aan genocide – waarom doet het CvB alsof dit een grappig interactief spelletje is?
Een volgende Wooclap-dia vraagt deelnemers om een poll te beantwoorden met de formulering: “Moet het CvB het advies overnemen?” Er is direct kritiek uit de zaal op de (bewust?) verwarrende antwoordcategorieën, waardoor het lijkt alsof de meerderheid tegen het advies stemt. Maar uit de resultaten blijkt dat 122 van de 147 stemmen (83 procent) wil dat het advies wordt overgenomen of verder gaat dan het advies (Ja, het is voldoende (70/147), Nee, het gaat te ver (22/147), Nee, het is niet genoeg (52/147). Ik weet het niet (3/147)).
4. Selectief luisteren en intimiderende handhaving
Moderator en CvB-leden vragen daarna het publiek om hun mening toe te lichten, maar al snel wordt duidelijk dat de bereidheid om naar de antwoorden te luisteren erg selectief is. Diverse media melden dat bijdragen vóór het verbreken van banden kort gehouden worden, terwijl een lange verklaring van een (Israëlische) collega ongehinderd wordt voorgelezen, ondanks de regel van ‘korte bijdragen’. Als iemand de moderator confronteert met deze bias, zegt hij: “ik maak de regels”.
Twee studenten staan vervolgens op met een spandoek en blijven zwijgend staan. De moderator grijpt direct in en zegt dat ze tien seconden hebben om het spandoek weg te halen. Anders eindigt de bijeenkomst, omdat mensen zich geïntimideerd zouden kunnen voelen. Hij toont zich daarbij blind voor de intimidatie en het machtsspel die net zo goed gaande zijn: de zeven politiebusjes buiten het gebouw, de twee hele grote beveiligers binnen, en het vliegtuigje met Israëlische propaganda in de lucht.
5. Extreem onveilige gespreksomgeving
De situatie escaleert vervolgens onmiddellijk en onnodig door toedoen van de moderator en CvB-leden: de moderator begint direct met tellen en dreigt met het beëindigen van de bijeenkomst. De rector reageert emotioneel en begint tegen de studenten te schreeuwen omdat zij zich niet aan de ad hoc spelregels houden – wat een getuige beschrijft als “alsof je een klein kind een driftbui ziet krijgen.”
Er wordt heen en weer geschreeuwd. De studenten met het spandoek ogen kalm en standvastig maar ook onzeker over hoe te reageren op de onvoorspelbaarheid van de regels, de dreigementen en het geschreeuw van de facilitatoren. Na een paar minuten chaos, waarin de moderator nog niet eens tot tien heeft geteld, zegt deze ineens: “Ik denk dat het afgelopen is.” Mensen beginnen de zaal te verlaten. Zelfs het einde van de bijeenkomst is onduidelijk.
Conclusie: een absurd en verbijsterend gebrek aan leiderschap
Er is enorm veel schade aangericht toen het CvB en de moderator probeerden een ‘dialoog’ over een gepolariseerd onderwerp te faciliteren – zonder de benodigde vaardigheden, zonder voorbereiding en zonder enige intentie om het goed te doen.
Niemand wint bij de absurde en verbijsterende gang van zaken van maandag. CvB-leden hebben publiekelijk hun volslagen en schandalige falen als leiders van een universiteit getoond en 200 studenten en medewerkers die opnieuw hun tijd en energie investeerden om bij te dragen aan de bijeenkomst, zijn gedesillusioneerd achtergelaten. Toch is de boodschap die de deelnemers wilden overbrengen glashelder: er is geen behoefte aan méér praten, meningen of perspectieven – er is behoefte aan daden.
Als medewerkers en leden van de Radboud-gemeenschap maken wij ons zorgen dat het CvB het contact met de werkelijkheid kwijt is. Wij hebben leiders nodig die ophouden de morele last van hun functie op onze studenten en medewerkers af te schuiven. Word volwassen. Toon leiderschap. En verbreek de banden.
Aan iedereen binnen de Radboud-gemeenschap die waarde hecht aan mensenrechten en goed bestuur, vragen we om je stem te laten horen om het CvB onder druk te zetten om het advies te volgen van hun eigen adviescommissie en de banden met Israëlische instituties te verbreken – dan wel af te treden; en om te vragen van je faculteit of afdeling om zelfstandig de banden te verbreken. De tijd is nu – je bent nodig.
Marieke van Houte, Faculty of Social Sciences
Juliette Alenda-Demoutiez, Faculty of Management
Laura M. De Vos, Faculty of Arts
Adriejan van Veen, Faculty of Arts
Harry Pettit, Faculty of Management
Ellen van Werkhoven, Faculty of Social Sciences
José Renkens, Faculty of Social Sciences
Adele Tufford, Faculty of Management
Margot Vandenbroucke, Radboud UMC
Gaard Kets, Faculty of Management
Anouk Evers, Faculty of Social Sciences
Francesco Battaglia, Faculty of Sciences
Marieke Woensdregt, Faculty of Social Sciences
Mathijs van de Sande, Faculty of Philosophy, Theology and Religious Studies
Eefje Derix, Faculty of Social Sciences
Tine Davids, Faculty of Social Sciences
Olivia Guest, Faculty of Social Sciences
Anya Topolski, Faculty of Philosophy, Theology and Religious Studies
Arnoud Lagendijk, Faculty of Management
En vier anonieme ondertekenaars waarvan de namen bekend zijn bij de redactie.
*Wetenschappelijke bronnen:
Wise, A., & Noble, G. (2016). Convivialities: An orientation. Journal of Intercultural Studies, 37(5), 423–431. https://doi.org/10.1080/07256868.2016.1213786
Gattenhof, S., Hancox, D., Klaebe, H., & Mackay, S. (2021). Nothing about us without us: Co‐creation with communities for impact assessment. In S. Gattenhof, D. Hancox, H. Klaebe, & S. Mackay (Eds.), The social impact of creative arts in Australian communities (pp. 45–60). Springer. https://doi.org/10.1007/978‐981‐16‐7357‐3_4
Shea, M. V. (2024). Developing methodologies for co‐production of knowledge: Data production and analysis in community‐based research partnerships. Qualitative Inquiry, 31(1). https://doi.org/10.1177/10778004241227268
Van Houte, M., & Rast, M. C. (2024). Applied theatre as a co‐creative methodology for more convivial knowledge production in refugee‐receiving communities. Social Inclusion, 12. https://doi.org/10.17645/si.8464
Ton Mulders schreef op 10 april 2025 om 15:10
Harry Pettit die gaat uitleggen hoe je een dialoog moet voeren. Tja.
Janneke schreef op 10 april 2025 om 17:56
Ik vrees dat je een beetje een vertekend beeld hebt van deze docent én van demonstreren over het algemeen. Openlijk iets steunen neemt toch niet iemands dialoogvaardigheden weg?
Plus, het cvb is hier toch juist de partij die de dialoog heeft afgebroken zonder om input te vragen?
Ton Mulders schreef op 11 april 2025 om 10:45
Misschien wel. Maar mij bekruipt het gevoel dat er (wederom) erg makkelijk in de slachtofferrol gekropen wordt. Saboteren met als rechtvaardiging een onwrikbare overtuiging van het eigen gelijk, en vervolgens anderen de schuld geven als er wordt ingegrepen. Maar misschien zit ik er inderdaad helemaal naast.
Een aanwezige docent schreef op 11 april 2025 om 15:55
Ik denk dat de acties vanuit het publiek kwalificeren als “sabotage” inderdaad berust op een vertekend beeld van de gebeurtenissen. Zoals in verscheidene media bevestigd is (behulpzaam gedeeld door Adriejan in een andere reactie), werd het spandoek in stilte omhoog gehouden achterin een hoek van de zaal. Met andere woorden, de actie zelf had geen enkel ontwrichtend karakter behalve dat deze inging tegen de ter plekke eenzijdig opgelegde regel die spandoeken verbied.
Er werd vanuit de zaal dan ook herhaaldelijk de oproep gedaan richting de moderator om het spandoek te negeren en verder te gaan met de bijeenkomst, aangezien de actie als zodanig op geen manier een belemmering vormde om deze op ordentelijke wijze te vervolgen. Immers, met zijn “ik maak de regels” luttele momenten hiervoor had de moderator zich bereid getoond om de eigen regels aan de kant te zetten wanneer het hem goeddunkte, een arbitrair besluit waarmee zijn geloofwaardigheid als discussieleider verder ondermijnd werd.
In die context is het wellicht waardevol om tot slot te vermelden dat een klein protestbord dat enkele minuten eerder door iemand in de zaal voor de borst werd gehouden (wederom in stilte), wel na verzoek van de moderator werd opgeborgen. Ondanks dat de opzet al vanaf het begin tot wrevel leidde, en zoals het artikel betoogt met goede reden, was er sprake van bereidheid om alsnog mee te werken, ook nog op het moment dat de moderator de bijeenkomst afblies.
Ton Mulders schreef op 11 april 2025 om 17:45
Ik kan toch wel begrip opbrengen voor de reactie van het CvB. Spandoeken, bordjes etc., wat wil je ermee bereiken ander dan verstoren? Het heeft allemaal weinig met een gesprek op academisch niveau van doen, en het is dan de taak van het CvB om dat te corrigeren.
Solidarity schreef op 10 april 2025 om 15:54
Former Dutch diplomats join Palestine protest at the Hague:
https://www.youtube.com/watch?v=FliN0q1lNJg
Janneke schreef op 10 april 2025 om 16:09
“Zelfs het einde van de bijeenkomst is onduidelijk.”
Klasse!!! Echt een heel mooi artikel over deze bizarre en kinderachtige situatie, geheel veroorzaakt door dit amateuristische cvb.
Student schreef op 10 april 2025 om 17:38
Dank aan deze docenten en medewerkers. Als gefrustreerde, verdrietige, boze student brengt dit me erg veel troost en kracht <3
Ljila B schreef op 10 april 2025 om 19:04
I find it so funny that they are actually blaming the board when it was so obvious that they were the ones who sabotaged the meeting and dragged it into total chaos. I was there, you don’t fool us…
Adriejan van Veen schreef op 11 april 2025 om 12:28
Multiple media reports (Volkskrant, NRC, Vox, ANS) disprove your account. Sorry.
https://www.volkskrant.nl/binnenland/de-nijmeegse-radboud-universiteit-wil-praten-over-de-banden-met-israel-maar-studenten-en-werknemers-zijn-wel-uitgepraat-verbreek-die-banden~b3307d8a/
https://www.nrc.nl/nieuws/2025/04/08/universiteiten-laveren-al-een-jaar-tussen-pro-palestina-studenten-en-israel-en-doen-het-bij-niemand-goed-a4889219
https://www.voxweb.nl/nieuws/discussie-over-samenwerking-met-israelische-universiteiten-na-halfuur-afgebroken
https://ans-online.nl/artikelen/tactloze-quiz-en-discussie-over-spandoek-lijken-voor-cvb-belangrijker-dan-gesprek-over-israel-banden/
An anonymous Radboudian schreef op 11 april 2025 om 00:09
Great opinion piece. It is absurd how this Board does not show any sign of competence in running an academic institution. It is mistakes after mistake, no progress on any substantive issue, and a level of management in which Radboudian employees are treated as children in kindergarten, who can be impressed by a word cloud. Disrespectful to people, academic values and, indeed, the seriousness of the issue that was the reason for this meeting in the first place. Proud to be Radboud? No am I not. I am deeply ashamed.
Jos Joosten schreef op 11 april 2025 om 07:48
“Afgezien van die enkele collega die voor het eerst in zeventien maanden uit zijn kantoor komt om te zien hoe een activist eruitziet”… Dit is nou echt het type opmerking dat het debat bevordert – nota bene n.a.v. van een collega die geïnteresseerd en open het debat wil ingaan.
En het toont ook meteen een gebrek aan zelfreflectie, gegeven het feit dat hier gesproken wordt namens enkele honderden activisten. “Die enkele collega”? Er zijn duizenden collega’s en tienduizenden studenten die zich niet engageren met de protesten. En dat is zeer spijtig. In de wandelgangen stel ik vast dat er veel sympathie en empathie is met Palestina en minstens zoveel vraagtekens bestaan bij het beleid van Israel. In plaats van zich met een kleine groep als radicale hoeders van de waarheid te presenteren, zou het misschien de moeite waard zijn om zich eens te bezinnen op de vraag hoe deze veel bredere potentiële bron van solidariteit te activeren…
Gaard schreef op 11 april 2025 om 10:10
Beste Jos,
Gezien je expertise als letterkundige ben ik benieuwd of je echt denkt dat de heer Falcke in zijn opiniestuk geïnteresseerd is en op zoek is naar een open debat. Hij presenteert zich als volkomen onwetend over een genocide die al 17 maanden bezig is en uitvoerig wordt besproken in het nieuws en op zijn werk. Ofwel hij heeft echt in een zwart gat geleefd en weet niet waar dit over gaat, ofwel is het een retorische truc om zichzelf en anderen te framen. Ik weet niet welke van de twee het is, maar beiden lijken me volstrekt ongepast voor een prominente onderzoeker die geïnteresseerd zou zijn en een open debat wil. Ben benieuwd hoe jij dat ziet? Bovendien zou ik verwachten dat een letterkundige een kleine knipoog in een verder vrij serieuze tekst wel zou kunnen waarderen, maar dat is verder niet mijn vakgebied dus misschien vergis ik me.
Wat betreft je oproep tot zelfreflectie en het betrekken van een breder segment van onze academische gemeenschap. Natuurlijk ben ik het daar helemaal mee eens – sterker: dit is wat we al 17 maanden (als niet langer) doen. Sinds de eerste protesten van studenten en later ook stafleden heb ik me ingelezen, ben ik gesprekken aangegaan, hebben we felle discussie gevoerd en gedacht over hoe we solidariteit kunnen tonen met Palestina op onze campus. Onvermoeibaar hebben mijn studenten en collega’s zich op allerlei manieren ingezet op anderen te informeren, het gesprek aan te gaan en geprobeerd het CvB te bewegen om eens een keer een morele beslissing te nemen. Dat je nu na al die tijd nogmaals aan diezelfde groep vraagt om moeite te doen om jou en anderen te informeren en activeren vind ik eerlijk gezegd vrij goedkoop en oneerlijk. In dit geval lijkt het me rechtvaardiger om de rol om te draaien: wat doe jij om je eigen solidariteit en die van je collega’s en studenten te activeren? Ik hoop dat je toch ook begrip kunt hebben voor de frustratie en vermoeidheid die sommigen van ons voelen als we nu weer de vraag krijgen om dit werk op ons te nemen. Hierin heb je (zeker als hoogleraar) toch ook zelf een verantwoordelijkheid? Dus kom eens langs bij een protest, kom luisteren en meepraten bij een van onze Situating Palestine lezingen, of spreek eens af voor een kop koffie met een betrokken student of collega, en activeer je eigen solidariteit. Tot snel!
Jos Joosten schreef op 12 april 2025 om 10:35
Beste Gaard,
Dank voor je uitgebreide en serieuze reactie! Wat betreft de opmerking over Falcke: hij zegt nergens in zijn tekst dat hij niet op de hoogte is van de genocide, hij schrijft benieuwd te zijn naar de betrokkenheid van Israëlische collega’s erbkij. En dat is toch echt wat anders. En uiteraard is een grapje alleszins toegestaan in een verder serieuze tekst, zij het dat de basisvoorwaarde wél is dat het grapje grappig moet zijn. En dat is een beetje het probleem – en dat raakt ook meteen aan mijn punt. De tekst suggereert dat Falcke, de onnozelaar, zeventien maanden onder een steen heeft geleefd. Mijn punt is dat hij zich dan in het goede gezelschap bevindt van zo’n dertigduizend andere studenten en medewerkers van onze universiteit.
Dat moet een flinke steen zijn om onder te zitten.
En dat is, denk ik, ook waar de rest van je betoog (andermaal) de fout in gaat: je beschrijft de (bewonderenswaardige) inzet van jou en je studenten om al zeventien maanden lang inzicht, begrip en solidariteit te genereren voor de Palestijnse zaak. Je kunt dan verzuchten dat je het niet nóg een keer allemaal gaat uitleggen, maar, hoe je het wendt of keert: kwantitatief hebben de inspanningen op onze universiteit niet geresulteerd in een massaal protest tegen het Israëlische optreden.
Daar komt bij dat ik, op mijn beurt, ondanks mijn grote sympathie ook wel wat moedeloos word van sommige actievormen. Als ik bijvoorbeeld op maandagochtend het Erasmusplein opwandel en daar enkele werkers bezig zie leuzen van de Refter te verwijderen. Ik vind dat dat van buitengewoon weinig inclusiviteit en sociaal bewustzijn getuigen: voor je eigen kick wat teksten opkalken waarvan je weet dat ze binnen een paar uur verwijderd zullen zijn. En die klus moet geklaard worden door enkele laagbetaalde werkers. Ik zie hier heel traditioneel heren en dames studenten die totaal schijt hebben aan de troep waar ze de armoedzaaiers mee opzadelen.
Ik heb gisteravond nog gegeten met een zeer goede oude Palestijnse vriend van me. En vrolijk wordt niemand van de situatie daar, die nog geen begin van uitzicht biedt. Hoe die situatie wél te veranderen weet ik niet, maar in elk geval niet met sektarische scherpslijperij.
danny schreef op 11 april 2025 om 09:30
Dit artikel is duidelijk de opinie van een pro-Palestina persoon.
Ik ben er ook bij geweest als onpartijdig persoon en de beschrijving klopt gewoon niet.
Zelfs als pro-Palestina persoon, zou je het toe moeten juichen dat er een mogelijk geboden wordt om hierover te praten, maar het artikel is alleen maar negatief richting CVB. Jammer.
Bonnie H schreef op 11 april 2025 om 11:30
Oké, even kijken, je mag dus alleen je opinie geven als je… er geen hebt? Als je onpartijdig bent? Uit je bericht af te lezen, vraag ik me af of dat voor jou eigenlijk wel geldt. Of mag het wél als je vóór het CVB bent?
Adriejan van Veen schreef op 11 april 2025 om 12:30
Een mogelijkheid om over het advies te praten is niet bij voorbaat verkeerd. Maar dan moet je het wel professioneel voorbereiden, organiseren en managen. En dat is niet gebeurd, met grote schade tot gevolg.
Moeilijke beslissing schreef op 11 april 2025 om 17:02
Misschien kan het CvB op de Titusdag in mei bekend maken of ze voor of tegen (het actief mede steunen van) genocide zijn en het gevraagde advies al dan niet volgen.