OPINIE - De staking van het treinpersoneel van vandaag laat zien hoe we op de universiteiten het werk ook zélf op ons bord laden, vindt hoogleraar Nederlands en Academische communicatie Marc van Oostendorp. 'Iedereen heeft de mond vol van verlichting van de werkdruk, maar niemand doet er wat aan.'

Drie jaar geleden had een treinstaking betekend dat we een berichtje hadden geschreven: ‘Sorry, mensen, velen van jullie kunnen niet komen, mij lukt het ook niet op een normale manier. We nemen allemaal een middagje vrij en beginnen volgende week wel echt met het college. En die stof halen we wel in.’

We moeten het verleden niet idealiseren: dat middagje vrij bestond drie jaar geleden ook niet echt, voor studenten niet en voor docenten niet. Er was altijd wat in te halen, maar we hadden de mail kunnen bijwerken en waren wat rustiger aan het weekeinde begonnen – ook omdat we de colleges voor volgende week niet hoefden voor te bereiden, en in de geruststellende wetenschap dat er dan nóg een paar treinstakingen zouden volgen. Het collegejaar zou rustig beginnen.

Maar van dit alles is nu geloof ik geen sprake. Ik kom niemand tegen die zelfs maar overweegt een college af te zeggen.

Schakelen

Iedereen gaat ervan uit dat de problemen nu worden opgelost door het onderwijs te verplaatsen naar Zoom of Teams. We weten nu hoe we de show van het hoger onderwijs permanent kunnen laten draaien, en dus is het volkomen normaal dat we dat doen. Zelfs in de eerste collegeweek, nu het heel belangrijk is om elkaar te zien, om de studenten tot een groep te smeden, ze aan te kunnen kijken ze een naam te kunnen geven.

Uit onderzoek bleek deze week dat studenten het in allerlei opzichten beter doen als ze zich gezien voelen door de docent. Dat gezien worden wordt op video per definitie geminimaliseerd. Maar geen van die overwegingen speelt een rol.

‘We weten nu hoe we de show van het hoger onderwijs permanent kunnen laten draaien’

Toegegeven, zoveel moeite is het niet. Sterker nog, het was gepland dat we nu college zouden geven, waarom zouden we dan moeilijk doen, als het ook nog eens vanuit huis kan? Maar het is natuurlijk wel een klein beetje moeite, vooral gegeven het feit dat er in het verleden altijd wel een paar dagen waren met onverwachte gebeurtenissen. Die brachten nog wat lucht, niet alleen in het programma van de docenten, maar vooral ook van de studenten. Het was onverwachte lucht, maar als er altijd wel een beetje van dat soort lucht is, al is die onvoorspelbaar door het jaar verspreid, is het toch deel van een patroon.

Zo jakkeren we dus maar door. Het ministerie legt het niet op, de visitatiecommissies leggen het niet op, niemand legt het op behalve het eigen plichtsgevoel van iedereen. Ook het mijne: ik heb zelfs mijn collega-docenten laten weten dat ik nu het online is wél aanwezig kan zijn bij een gezamenlijk college in de ene universiteitsstad dat ik normaliter had moeten missen omdat ik een half uur na afloop in de andere universiteitsstad moest optreden. Nu het op Zoom is kan ik makkelijk schakelen – en dus doe ik dat.

Dit opiniestuk verscheen eerder op de website van neerlandistiek.