OPINIE - De Radboud Universiteit zet te weinig in op persoonlijke ontwikkeling, vindt Helen Peeters, die onlangs afstudeerde als arbeids- en organisatiepsycholoog. 'Met de coronacrisis, de krapper wordende arbeidsmarkt en minder persoonlijke contacten is het begeleiden van studenten daarin cruciaal.'

Veel van mijn leeftijdgenoten – jongeren van zo’n 25 jaar oud – hoor ik zeggen: ik ben afgestudeerd, maar ik heb nog geen flauw benul wat ik kan, wat ik wil en wie ik ben. Uit persoonlijke interesse en vanuit mijn achtergrond als psycholoog ben ik op zoek gegaan naar waar dit idee vandaan komt. Ik heb rondgevraagd, gepraat met mensen die er verstand van hebben en met mensen die precies met deze problematiek te maken hebben.

Presenteerblaadje

Dat afgestudeerden niet weten wat ze willen en kunnen, komt voort uit een soort van diepere, fundamentele vraag. Waar haal ik betekenis uit, wat is mijn doel in het leven, wat is mijn missie? Iedereen geeft aan deze zoektocht naar betekenis een eigen invulling. Dat maakt het lastig, omdat niemand op een presenteerblaadje kan aanbieden wat bij jou als persoon past, wat betreft studie of werk. Iedereen beleeft zijn eigen ‘reis’ gedurende zijn studententijd. Bijvoorbeeld tijdens het kiezen van vakken, het falen of halen van een tentamen, het maken van vrienden of het kiezen voor een bestuursjaar.

Wat mij verbaast, is dat aan de universiteit vrijwel niet wordt ingezet op de persoonlijke ontwikkeling van de student. In mijn bachelor Psychologie kregen studenten in het eerste jaar een mentor die in de gaten moest houden of je het niveau aankon, en zo niet, dan werd je aangeraden om te stoppen met de studie. In de daaropvolgende jaren was er eigenlijk niemand meer die aandacht aan de individuele student schonk, hoeveel herkansingen je ook had. Op eigen initiatief een afspraak maken met de studieadviseur was op dat moment de enige oplossing.

Studenten leren zichzelf niet kennen of begrijpen tijdens de studie omdat de aandacht aan persoonlijke ontwikkeling ontbreekt. Zelfs tijdens de master is er geen sprake van persoonlijke ontwikkelingsgesprekken, hoogstens moeten studenten een POP (persoonlijk ontwikkelingsplan) opstellen met een docent. Het gebrek aan ontwikkelingsgesprekken speelt overigens niet alleen bij psychologie: ook bij rechten, artificial intelligence en bedrijfskunde speelt het probleem, begreep ik van andere studenten.

Op het hbo is dit anders geregeld. Hbo-studenten hebben lessen ‘studieloopbaanbegeleiding’ waarin de studieloopbaanbegeleider een soort mentor is. Studenten voeren gesprekken die ervoor zorgen dat zij op zichzelf en op hun keuzes reflecteren. Uiteindelijk ligt de verantwoordelijkheid – zo geeft het hbo zelf ook aan – wel bij de student zelf.

‘Slechts het zaadje planten zou al een wereld van verschil vormen, dat studenten handvatten krijgen in de zoektocht naar hun drijfveren’

Ik hoor je al denken… Al die universitaire studenten zijn toch slim genoeg om dit zelf uit te zoeken? Inderdaad, universitaire studenten zouden beter moeten zijn in het leggen van verbanden, of het bestuderen van theorieën. Maar hbo’ers en universitaire studenten staan beide voor dezelfde uitdagingen als jonge twintigers, in een zoektocht waar zij naartoe willen in het leven. En daarnaast, de meeste universitaire studies vormen je tot generalist, terwijl de meeste hbo-studies je vormen tot een specialist. Dit maakt de zoektocht voor universitaire studenten breder en dus lastiger. En ja, natuurlijk groeit gras niet sneller als je eraan trekt, en zullen er altijd studenten zijn die alles tot in de puntjes zelf uitzoeken. Toch merk ik dat studenten snakken naar een vorm van zelfdefinitie. Slechts het zaadje planten zou al een wereld van verschil vormen, zodat studenten handvatten krijgen in de zoektocht naar hun drijfveren en missie.

Mijns inziens zou er structurele ruimte moeten zijn voor het voorhouden van een spiegel, of voor vragen zoals ‘Wat zijn je kwaliteiten of kernwaarden?’ en ‘Hoe kom je hierachter?’ Dat werkt beter dan de vraag te moeten beantwoorden in welk werkveld jij jezelf terecht ziet komen na je studie, om hier vervolgens een cijfer voor te ontvangen zonder enige coaching of follow-up, zoals op de universiteit gebeurt. Als de student nooit eerder inzicht heeft gekregen op de vragen wie hij/zij is en wat hij/zij kan of wil, zullen de echte drijfveren om te willen werken in een bepaald beroepsveld nooit helemaal geactiveerd worden.

Studiepunten

In tijden van corona wordt contact leggen met studiegenoten mogelijk nog moeilijker, aangezien er minder face-to-face contact zal zijn. Kan de universiteit zeggen dat ze weet hoe het met de student gaat, is er echt contact met de studenten? Deze tijd maakt de persoonlijke ontwikkeling van de student nog belangrijker. Juist nu gaat het niet alleen om studiepunten binnenslepen. Heeft de universiteit een plan hoe ze dit wil bereiken?

Uiteraard is het een enorm project om aan bovenstaande punten te werken. Dit baart mij zorgen. Het thema persoonlijke ontwikkeling was al onderbelicht. Maar in deze tijd, met de coronacrisis, een krapper wordende arbeidsmarkt en minder persoonlijke contacten, is het begeleiden van studenten in hun persoonlijke ontwikkeling nog extra belangrijk.

Beste leden van het college van bestuur, ik richt mij tot jullie. Start bijvoorbeeld met een vast aanspreekpunt voor elke student. Tijd voor actie!

Helen Peeters is afgestudeerd arbeids-, organisatie- en gezondheidspsycholoog.