-
Promotie. Foto: Dick van Aalst
OPINIE – Waarom worden promovendi doorgaans alleen geworven voor een voltijdse functie, vraagt hoogleraar Artificiële Intelligentie Johan Kwisthout zich af. ‘Het moet normaler worden om te kiezen voor een gezondere balans tussen werk en privé. Ook voor promovendi aan de Radboud Universiteit.’
Iedereen heeft recht op deeltijds werken als de aard van het werk het mogelijk maakt. Ook promovendi: zodra je een half jaar in dienst bent mag de werkgever alleen vanwege zwaarwegende redenen een verzoek weigeren.
Toch is voltijds promoveren (38 uur per week in een vierjarige aanstelling) op dit moment nog steeds de norm; zo worden promotierendementen niet gewogen naar deeltijdpercentage. Doorgaans worden promovendi alleen als fulltime geworven. Een vijfjarige aanstelling voor vier dagen in de week kost het onderzoeksinstituut ongeveer 10.000 euro méér en wordt daarom niet zomaar als mogelijkheid geaccepteerd. Dit maakt het lastiger voor kandidaten met bijvoorbeeld zorgtaken – vaak vrouwelijke kandidaten – of met beperkingen die anderszins prima gekwalificeerd zijn, om op z’n positie te solliciteren.
Promovendi hebben steeds vaker te maken met psychische klachten, werk- en prestatiedruk. Een op de drie promovendi en postdocs kampt zelfs met mentale gezondheidsproblemen. Precies daarom moet het normaler worden om te kiezen voor een gezonde(re) balans tussen werk en privé. Omdat je voor kinderen, je ouders of je partner wilt zorgen, omdat vijf dagen per week werken te belastend is, of gewoon: omdat er óók voor academici-in-spe méér in het leven is dan werken.
Belangrijk signaal
Als de Radboud Universiteit inclusiviteit en een gezonde werk-privébalans serieus neemt, is het belangrijk dat de deeltijdpromotie een normale optie is in het pakket arbeidsvoorwaarden, net als de plus- of min-variant of het aan- en verkopen van vakantie-uren.
‘Hiermee spreek je uit dat je ook een prima proefschrift af kunt leveren als je niet voltijds kunt of wilt werken’
Bij iedere gepubliceerde vacature duidelijk maken dat de functie deeltijds uitgevoerd kan worden, helpt om de poule van gekwalificeerde kandidaten groter te maken. Zo blijkt onder andere uit Brits onderzoek dat méér flexibiliteit bieden leidt tot méér kandidaten bij sollicitaties. Hiermee spreek je uit dat je ook een prima proefschrift af kunt leveren als je níet voltijds kunt of wilt werken. Als werkgever geef je daarmee een belangrijk signaal af.
Natuurlijk kan er een goede reden zijn waarom het echt niet mogelijk is om de vijfjarige variant te kiezen, bijvoorbeeld vanwege beperkingen vanuit de subsidieverstrekker. Zo hebben de EU Marie Skłodowska-Curie Actions doctoral networks bijvoorbeeld een maximale duur van vier jaar. Als dit niet het geval is, dan zou de vijfjarige variant standaard als optie aangeboden moeten worden.
Natuurlijk vereist dit mogelijk conservatiever begroten en flexibeler plannen van onderzoeksaanvragen. Maar als dit kan helpen om de academische promotie voor een bredere groep toegankelijk te maken en promovendi helpt om hun traject op een gezonde en plezierige manier af te ronden, is dat een kleine prijs om te betalen.
Barbara schreef op 26 februari 2024 om 15:40
Helemaal mee eens! Goed als hier eindelijk aandacht aan wordt besteed.
Tim schreef op 26 februari 2024 om 17:07
In mijn ervaring wordt dit best vaak gedaan bij onze faculteit (der Letteren). Ikzelf ben deeltijd gepromoveerd, en ken een aantal collega’s die dat ook hebben gedaan. Het is ook een optie die P&O je geeft bij het gesprek over je arbeidsovereenkomst. Zou het dan per faculteit verschillen?
Johan Kwisthout schreef op 26 februari 2024 om 18:32
Mooi dat dit bij FdL gebruikelijk is. Het is in ieder geval niet standaard bij FSW. Is het bij FdL ook gebruikelijk om dit al bij de vacature te vermelden?
Suzanne van de Liefvoort schreef op 27 februari 2024 om 08:59
Bij de Faculteit der Letteren kunnen promovendi inderdaad kiezen of ze fulltime of parttime willen werken. Ik meen dat het recht op werken in deeltijd zelfs wettelijk is vastgelegd, maar dat heb ik enkel van horen zeggen. Dat promotierendementen niet worden gewogen naar deeltijdpercentage is natuurlijk te bizar voor woorden. In mijn optiek ben je ‘binnen de tijd’ klaar als je binnen je contracttijd je manuscript klaar hebt. Die contracttijd kan vier jaar zijn, maar die kan ook langer zijn – of dit nu komt door deeltijdwerken of door opgebouwde verloven.
Suzanne van de Liefvoort schreef op 27 februari 2024 om 09:08
@Johan Kwisthout: ja, de deeltijdoptie wordt in de vacatureteksten vermeld.
Jan Hein Furnée schreef op 26 februari 2024 om 18:11
Bij de fac der Letteren is mijn ervaring dat promovendi zonder belemmering kunnen kiezen voor 0,8 fte contract. De enige bedenking die we als begeleiders soms aanvoeren is: hoe voorkom je dat je die vijfde dag onbetaald aan je proefschrift gaat werken, ook al heb je een evident voordeel dat je vijf jaar aan je onderzoek werken kunt?
Suzanne van de Liefvoort schreef op 27 februari 2024 om 09:07
Dit is een heel belangrijk punt, Jan Hein. Daar is die vijfde dag natuurlijk niet voor bedoeld en goed om te lezen dat jij als begeleider dit ook als problematisch ervaart. Ik denk dat het vrijwel onmogelijk is om te voorkomen dat promovendi die vijfde dag nooit gebruiken om (extra) te werken, maar gelukkig hoor ik heel vaak dat promovendi die vijfde dag écht voor zichzelf houden.
Niet gepromoveerd schreef op 26 februari 2024 om 19:09
Hoogstwaarschijnlijk wel. In mijn tijd, doctorandus sinds 1986, verschilde binnen letteren de duur, in maanden, van de opleiding tot 1e graads leraar. In de studiegids stond iets anders.
Meike Jodies schreef op 27 februari 2024 om 13:33
Ik promoveer op dit moment met 4 dagen per week in 5 jaar na een FSW opleiding. Terwijl ik de werk-prive balans heerlijk vind, merk ik ook wel een groot nadeel wat hier nog niet benoemd is: persoonlijke financiën. Een PhD salaris is al niet veel, en om daar dan weer 1/5e per maand van in te leveren, betekend dat er erg weinig van over blijft om van te leven. Combineer dit met studieschuld, en probeer dan nog maar eens een hypotheek te krijgen 😉 maar dat is misschien weer een ander probleem.
Georg Huppertz schreef op 28 februari 2024 om 08:42
Het is volgens mij niet heel realistisch om een PhD te doen met 32 uur per week of minder. PhD-werk neemt in de praktijk 50, 60 of zelfs 70 uur per week in beslag.
Johan Kwisthout schreef op 28 februari 2024 om 09:50
5 jaar 32 uur is netto dezelfde onderzoekstijd als 4 jaar 40 uur. Dat is een non-argument.
Onbetaald overwerk moet nergens genormaliseerd worden, ook niet op de universiteit. Als (co-)promotoren moeten wij erop toezien dat een promovendus een gezonde werk-privé balans kan hanteren en dat het proefschrift binnen de beschikbare tijd afgerond kan worden. En we moeten af van de academische “macho-cultuur” waarop we elkaar overbieden hoeveel uur we (claimen) te werken en dit normaliseren als een voorwaarde om succesvol te zijn. Dat is niet gezond!
Georg Huppertz schreef op 29 februari 2024 om 16:51
Maar Johan, het gaat helemaal niet om het gevoel van overbieden van hoeveel uren je werkt. Het gaat om hoeveel publicaties je hebt. Je komt zonder drie of vier publicaties niet meer een postdoc binnen. Voor permanente posities is het nog competetiever.
Sebastian Junges schreef op 29 februari 2024 om 10:46
Ik dacht dat bij FNWI de standaard 0.8 of 1.0 FTE (keuze voor de promovendus) is, maar als ik op https://www.ru.nl/werken-bij/vacatures kijk, lijken er toch wel wat vacatures van deze standaard af te wijken.