Het kerstpakket van de Radboud Universiteit – of beter: het gebrek eraan – leidt nog altijd tot ontevredenheid bij de werknemers. Een opiniestuk van hoogleraar René ten Bos leidde gisteren tot veel reacties. ‘Een kerstpakket heeft zeker een psychologische impact.'

In 2012 was het crisis en besloot het college van bestuur om voortaan niet meer voor kerstman te spelen en de jaarlijkse kerstpakketten te schrappen. Dom, betoogde hoogleraar René ten Bos gisteren. ‘Rust op het arbeidsfront is ermee gediend.’ Het stuk maakte veel reacties los.

Arbeidspsycholoog Erik Bijleveld kan de onvrede wel duiden. ‘Het beloningssysteem in het brein reageert sterk op waardevolle uitkomsten, en extra sterk als deze uitkomsten onverwacht zijn. Dat onverwachte element zit duidelijk ook in kerstpakketten. Je weet dat je er een krijgt, maar nooit precies wanneer. Ook weet je pas wat de inhoud is als je het pakket openmaakt. Daardoor hebben kerstpakketten zeker een psychologische impact. Mensen zullen graag aan hun vrienden vertellen wat ze hebben gekregen, wat weer goed kan zijn voor het imago van een werkgever.’

‘Het is onmogelijk het iedereen naar de zin te maken’

Toch is het een misverstand om te denken dat werknemers harder gaan werken na (of voor) het krijgen van een kerstpakket, meent Bijleveld. ‘Kerstpakketten zijn namelijk meestal niet aan een concrete, eerdere gedraging gekoppeld. Dat is een belangrijke voorwaarde voor een beloning om goed te werken. Als ik zelf manager zou zijn, zou ik dat dan wel koppelen aan een specifiek gedrag. Ik zou zo’n pakket bijvoorbeeld uitdelen na afloop van een geslaagd project. Ook al is het geen Kerstmis.’

Vanuit wetenschappelijke hoek hoeven de kerspakketstrijders dus geen steun te verwachten. Vanuit de Ondernemingsraad dan? ‘Bij het afschaffen van de kerstpakketten heeft de OR een standpunt geformuleerd en dat is niet veranderd: wij hebben liever FTE dan kerstpakketten’, zegt Guido Swart, secretaris van de OR. ‘Daarnaast is het als gebaar heel aardig, maar bleek het vroeger altijd onmogelijk om het iedereen naar de zin te maken – dat kan gewoon niet. Daarnaast was het ook organisatorisch een heel karwei om te zorgen dat iedere werknemer een kerstpakket kreeg.’

Oliebollen
Swart ziet wel een aardig alternatief. ‘Laatst deelde de universiteit overal warme wafels uit omdat ze de beste brede universiteit waren. Het lijkt mij persoonlijk wel aardig om dat voor de kerst te herhalen met oliebollen.’

Tot slot – en tegen beter weten in – is ook het universiteitsbestuur zelf om een reactie gevraagd. Wordt de academische kerstpakkettenhonger ooit weggenomen? We ontvangen via mail de volgende ontmoedigende reactie van de universiteitswoordvoerder: ‘Toen er in 2012 bezuinigd moest worden is de universiteit uit financiële overwegingen onder andere gestopt met het uitdelen van kerstpakketten. Bezuinigingen op onderwijs en onderzoek konden op deze wijze worden voorkomen. Het college ziet vooralsnog geen argumenten om deze beslissing in heroverweging te nemen.’

[kader-xl]

Update 11.45 uur, 5 december; Marijtje Jongsma, de voorzitter van de vakbond voor de wetenschap (VAWO), geeft per mail de volgende reactie: 

‘Ik heb persoonlijk altijd een wat dubbel gevoel gehad over kerstpakketten: zelf ben ik een groot (maar helaas maar matig succesvol) voorstander van het consuminder. Het idee van kerstpakketten die uit meer verpakking dan inhoud bestaan en doorgaans gevuld zijn met zaken die je vaak niet nodig hebt, past daar wat minder bij. Aan de andere kant is er de spanning en de geanticipeerde lichte teleurstelling bij het openen van het pakket. En dan ’s avonds thuis vaak nog een keer. Even een verzetje en stiekem toch elke keer weer heel erg leuk.

 

Dan bestaat er natuurlijk ook de knagende en misantrope gedachte van verspilling, en het idee dat dat geld wel beter gebruikt kan worden.

 

Maar geen kerstpakket, en de kille uitleg op financiële grondslag, voelt wél als een gebrek van waardering. In een grote organisatie is de afstand tot de directie en het bestuur groot en lijkt de waardering soms ver te zoeken. En natuurlijk worden de successen benoemd en gevierd: het binnenhalen van een grote subsidie gaat echt niet ongemerkt voorbij. Het contrast zit hem juist in al die uren die gestoken worden om het zo goed mogelijk laten draaien van de organisatie in zijn geheel. Het werk dat niemand ziet zolang het maar gebeurt en dat zo vreselijk noodzakelijk is.

 

Waardering is belangrijk, en werkgevers moeten ervoor oppassen om dat niet uit het oog te verliezen. En misschien is een kerstpakket nu niet bepaald het meest persoonlijke, handige of milieuvriendelijke manier om als organisatie je waardering te laten blijken, maar het is wel EEN manier.

Het zou een goede zaak zijn geweest als de werkgever het kerstpakket niet had afgeschaft, maar volstrekt overbodig had gemaakt door het invoeren van een veel beter alternatief om hun waardering te laten blijken.’

[/kader-xl]