Ze hebben wel wat met elkaar gemeen: Trump en de Romeinse keizer Nero. Die laatste is object van onderzoek van historicus Olivier Hekster, die deze week voor zijn Romeinse research een nieuwe subsidie ontving. Hekster belicht drie overeenkomsten tussen de twee heersers.

#1 De heerser haakt in op oude tradities
De deze week binnengehaalde subsidie komt bovenop de geslaagde vici-ronde van vorig jaar, waarmee historicus Olivier Hekster onderzoek doet naar de machtsuitoefening in het Romeinse keizerrijk. Hekster legt uit dat Romeinse keizers grote politieke veranderingen vaak acceptabel probeerden te maken door in te spelen op tradities en gebruiken. ‘Bij de introductie van een nieuwe godheid werd aangehaakt bij afbeeldingen van bestaande goden voor de herkenning.’ Hekster ziet daarin enige parallellen met Trump, die ook inhaakt op wat veel Amerikanen herkennen en begrijpen. ‘Veel van de acties van Trump passen perfect in het Amerikaanse systeem. De inauguratie volgde alle tradities, hij benoemt zijn eigen adviseurs: dat is niets dat nog nooit is gebeurd.’

#2 De heerser houdt grip op zijn beeldvorming
In de Romeinse tijd waren er nog geen sociale media: de keizers verzorgden hun promotie met een afdruk op de ruim verspreide munten, waarmee ze specifieke boodschappen verspreidden. ‘De beelden die Nero op zijn munten zette, waren vooral op het volk gericht, waarbij hij ook zeer populair was.’ En net als Nero houdt Trump een stevige hand in het beeld dat naar buiten gaat, de een via munten, de ander via zijn tweets. Hekster: ‘Net als elke heerser probeert Trump heel sterk zijn eigen imago te bepalen, en benadrukt hij vooral de positieve zaken.’ Zou Nero de massamedia hebben gekend, dan is het zeer waarschijnlijk dat hij zou reageren als Trump: ‘Een pers die de andere kant van de zaak belicht zou bij Nero vast niet populair zijn geweest.’

#3 De elite is er niet blij mee
Het beeld van een heerser heeft meestal twee kanten, met aan de ene kant de beeldvorming door de elite. ‘Bij Nero was dat een negatief beeld van de senaat, een elite die veel had te verliezen en hem neerzette als een wispelturig heerser.’ Het andere beeld is dat van het publiek. ‘Nero was populair bij de mensen. Elke heerser loopt het risico zich te vervreemden van de elite’, zegt Hekster. De historicus roept op niet te snel met een oordeel klaar te staan, al helemaal niet over Trump, waarover de meningen van het publiek, de elite en de media nu over elkaar heen buitelen. ‘We zullen moeten wachten op wat historici daar later over zeggen.’ / met medewerking van Bas Steeg